تابهحال برای شما پیش آمده که از کسی خاطرهای را بشنوید که میدانید به او تعلق ندارد و او با اصرار آن خاطره را به خودش نسبت میدهد؟ البته منظور ما افراد دروغگو نیست. گاهی افراد واقعاً نمیدانند که یک خاطره یا سخن را خودشان تجربه و خلق نکردهاند و تنها آنها را از دیگران شنیدهاند. چیزی که باعث این اتفاق ناخوشایند میشود و ممکن است باعث شود این افراد بازخوردهای منفی را از دیگران دریافت کنند، مشکلی بهعنوان اختلال کریپتومنزیا (رمزنگاری حافظه) است.
احتمالا با خواندن این چند جمله به فکر فرورفته باشید که شاید این اتفاق در مورد شما نیز افتاده باشد. بله، ممکن است. زیرا این اختلال اصلاً نادر و دور از ذهن نیست.
اختلال کریپتومنزیا چیست؟
اختلال رمزنگاری حافظه یا کریپتومنزیا نوعی از انواع اختلالات حافظه است که در آن، جمله یا عبارتی در ذهن فرد یادآوری میشوند. اما او اصلاً نمیتواند به یاد بیاورد که آن جمله یا مطلب را از کجا شنیده است. در اکثر موارد این افراد فکر میکنند که این عبارتی که به ذهنشان رسیده است را قبلاً جایی نشنیده بودند و کاملاً ساخته ذهن آنهاست. تا جایی که این اتفاق در موارد بسیاری ممکن است منجر به سرقت ناخواسته ادبی یا کپی شود.
در واقع اتفاقی که در این اختلال رخ میدهد این است که حافظه، خاطره و اطلاعاتی فراموش شده را به شکلی ناقص بازیابی میکند. این بازیابی باعث میشود که فرد تصور کند آن اطلاعات کاملاً جدید هستند.
این اتفاق به این دلیل میافتد که خاطرات دستهبندی میشوند و در هنگام یادآوری بخش حاوی اطلاعات آن به یاد آورده میشود و ارتباط مغز با بخش دیگر خاطره قطع میشود. برای درک بهتر چرایی و چگونگی بهوجودآمدن این اختلال، بهتر است کمی در مورد مغز و چگونگی عملکرد حافظه تمرکز کنیم.
نحوه عملکرد حافظه
مغز ما شبیه به یک کامپیوتر کوچک و با قدرتی شگفتانگیز است. ما بهوسیله حافظه اطلاعات مهم و موردنیاز خود را در طول زمان حفظ میکنیم. اما این ثبت حافظه طی چه مراحلی صورت میگیرد؟ در ادامه این مراحل را بررسی خواهیم کرد و ارتباط آن را با اختلال کریپتومنزیا بررسی خواهیم کرد.
رمزگذاری حافظه
وقتی ما اطلاعات را با استفاده از حواس پنجگانه از اطراف خود دریافت میکنیم، این اطلاعات نیاز دارند که به شکلی رمزگذاری شده در حافظه کوتاهمدت یا بلندمدت بنشینند که بعدها بهراحتی قابل یادآوری و استفاده باشند. این اطلاعات معمولاً به سه شکل کلی در مغز دستهبندی میشوند.
- تصویری یا بصری: در بهخاطر سپردن و رمزگذاری آدرس یا یک اثر هنری از این نوع رمزگذاری استفاده میشود.
- صدا: ممکن است موقع امتحان دادن برای جواب دادن به سؤال، از یادآوری صدای درسخواندن خودتان یا توضیحات استاد که در ذهنتان حک شده است استفاده کنید.
- معنایی: ممکن است خاطرهای را با چیز بهخصوصی که به یاد شما میآورد، رمزگذاری کنید. عطرها و بوها نیز جزء این دسته بهحساب میآیند.
- هر سه مورد: ممکن است یک خاطره را با صدا و تصویر و عطر و مزه به یاد آورد.
به این شکل همه اطلاعات وارد شده به مغز، پردازش شده و در جایگاه خود ذخیره میشوند. اختلال کریپتومنزیا به دلیل مشکل در این قسمت از ثبت اطلاعات اتفاق میافتد و در نتیجه بخش یادآوری را نیز دچار مشکل خواهد کرد.
ذخیرهسازی در حافظه
اطلاعات وارد شده پس از پردازش در مغز در حافظه بلندمدت یا کوتاهمدت مینشینند. حافظه کوتاهمدت اغلب مسائل سطحی و روزمره و حافظ بلندمدت مسائل مهمتر را ذخیره میکند.
بازیابی حافظه
وقتی چیزی را به یاد نمیآوریم یا اطلاعات ناقصی را از حافظه دریافت میکنیم به این معنی است که آن خاطره گم شده یا درست ذخیرهسازی نشده است. همچنین ممکن است اطلاعاتی که نیاز داشتید در حافظه کوتاهمدت مغز ذخیره شده باشد و دیگر دستیابی به آن ممکن نباشد.
علل ایجاد اختلال کریپتومنزیا و مشکلاتی که این اختلال به وجود میآورد
این اختلال دقیقاً زمانی رخ میدهد که توانایی مغز برای دسترسی صحیح به منابع اطلاعات دچار مشکل باشد. برای مثال فردی شعری را که هفته قبل گوشه کتابش نوشته است را میخواند. سپس به این دلیل که منبع آن نوشته را پیدا نمیکند یا ازجاییکه توانایی این را ندارد که به یاد بیاورد آن شعر را از کجا آورده است، ممکن است فکر کند که خودش آن را سروده است. در چنین مواقعی اگر این شعر به اشتراک گذاشته شود و صاحب اصلی نوشته نیز شخص دیگری باشد، آن فرد به دزدی ادبی متهم خواهد شد. این در حالیست که او این کار را عمداً انجام نداده است. این اتفاق برای اکثر نویسندگانی که علاقه دارند شخصیتها و تصاویر را دوباره بسازند، اتفاق میافتد.
معمولاً این اطلاعاتی که بدون منبع به ذهن افراد میرسند، بسیار جذاب هستند. به همین دلیل تصور این که خودشان آن اطلاعات را خلق کرده اند ممکن است این افراد را دچار هیجان کند و باعث شود هرگز به دنبال منبع خاصی برای این اطلاعات نروند. این موضوع اهمیت این امر را اثبات میکند که بهتر است نویسندگان به دنبال اورجینال بودن و بکر بودن الهاماتی که به ذهن آنها میرسد، بروند.
راههای جلوگیری از اختلال کریپتومنزیا
قطعاً ما نمیتوانیم همه اطلاعات و الهاماتی که به ذهنمان میرسند را زیر سؤال ببریم. در نتیجه برای جلوگیری از تأثیر منفی این اختلال میتوانید:
- به ناممکن بودن این موضوع فکر نکنید؛
- قلم و گفتار خود را بشناسید؛
- الهامات عجیبی که به ذهنتان میرسند را جستوجو کنید؛
- متوجه باشید که درهرصورت ممکن است اختلال کریپتومنزیا بهصورت جزئی اتفاق بیفتد؛
پیشنهاد میکنیم این مقاله را بخوانید: اختلال یادگیری در ریاضی
تأثیر این اختلال بر انواع نویسندگان
ممکن است بعضی از نویسندگان از وجود داشتن این اختلال خوشحال باشند و روی دزدیهای ادبی خود با آن سرپوش بگذارند. اما در نقطه مقابل افرادی هستند که تابهحال چند بار این اتفاق برایشان رخداده است. در نتیجه ترس از متهم شدن به دزدی ادبی، سرعت آنها را در نویسندگی تا حد بسیار زیادی پایین میآورد.
سخن آخر
در این متن به اختلال کریپتومنزیا پرداختیم و راههای مقابله با آن را برشمردیم. شما نیز میتوانید براساس این اطلاعات، چنین اختلالی را در خودتان شناسایی کرده و آن را کنترل کنید. به دلیل اینکه این اختلال، ممکن است برای افراد بسیاری اتفاق بیفتد، تابهحال راههای زیادی برای درمان آن به کار گرفته نشده است. همچنین این اختلال ممکن است توسط خود افراد نیز آنچنان مورد توجه قرار نگیرد که بخواهند به درمان آن بپردازند. در نتیجه لازم است که خود افراد مخصوصا نویسندگان با حواس جمعتری به فعالیت ادبی خود بپردازند.
دیدگاهها (0)