دروغگویی ؛ چرا دماغ پینوکیوها دراز می‌شود؟

دلایل دروغگویی چیست؟

تصور کنید که مانند پینوکیو در هر بار دروغ‌گفتن دماغ‌مان دراز و درازتر می‌شد. آن‌وقت باز هم دروغ می‌گفتیم؟ پینوکیو باوجود تجربه وقوع چنین رویداد ناخوشایندی در هر بار دروغ‌گفتن، کماکان دروغ می‌گفت. پس بعید به نظر می‌رسد که ما هم در چنین شرایطی دروغ‌گفتن را کنار می‌گذاشتیم. واقعیت این است که دلایل متعددی پشت دروغ‌گفتن وجود دارد. این دلایل ریشه‌ای را باید شناخت تا مشکل دروغگویی را از ریشه و اساس حل کنیم. از جمله دلایل دروغ‌گفتن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. دقت کنید:

جلوگیری از تنبیه‌شدن

بیشتر آدم‌ها در هر سن و سالی دروغ می‌گویند تا از تنبیه‌ یا سرزنش‌شدن دور شوند. دروغ‌گفتن می‌تواند راه و روشی باشد که به واسطه آن، عواقب یک کار دیده نشود. بنابراین همه در هر سنی از این حربه‌ها استفاده می‌کنند. پس اگر می‌خواهید در محیط خانه‌تان دروغگویی کودکان یا دروغگویی همسر را کاهش بدهید، باید تلاش کنید تا محیطی به وجود بیاورید که در آن، ترس از تنبیه و سرزنش وجود ندارد.

افراد در محیط امنی که در آن درک متقابل میان افراد جاری است و کسی منتظر نیست تا دیگری را تحقیر و تنبیه کند، کمتر دست به دروغگویی می‌زنند. بهترین راه برای کم‌کردن دروغگویی همسر یا فرزندان، این است که محیطی دوستانه در منزل به وجود بیاورید که در آن خبری از تهدید، تنبیه و تحقیر افراد وجود ندارد. بدیهی است که اگر هر کس احساس کند که فضایی امن و گرم برای پذیرش اشتباهاتش وجود دارد و اعضای خانواده و کسانی که همراهش هستند، برای جبران اشتباهاتش به او یاری می‌رسانند، دروغ نمی‌گوید یا دست‌کم کمتر دروغ می‌گوید.

رسیدن به سود و منفعت با دروغگویی

یکی از دلایل عمده دیگری که باعث می‌شود، افراد دروغ بگویند هم رسیدن به سود و منفعت است. پنهان‌کردن حقیقت همیشه می‌تواند موجبات دروغگویی را برای بعضی از افراد فراهم نماید. پس یادتان باشد که اگر پای سود و منفعت در جایی به میان باشد، همیشه عده‌ای هستند که میل به پوشاندن حقیقت دارند. پس این هم دلیل دیگری است که افراد به دره دروغگویی روانه می‌شوند.

این نوع از دروغگویی بسیار پیچیده است و به نظر می‌رسد که نسبت به سایر انواع دروغگویی مرزهای بی‌اخلاقی را بیشتر و سریع‌تر پشت سر می‌گذارد. چنین بُعدی از دروغگویی متاسفانه در جوامع کوچک و بزرگی که با آن سر و کار داریم به شدت دیده می‌شود و جلوگیری از آن به تلاش‌ها و فرهنگ‌سازی کلانی نیازمند است.

محافظت از دیگران

بعضی‌اوقات هم دروغگویی افراد دلایل منطقی‌تر و انسانی‌تری دارد. برای مثال، ممکن است بعضی از اطرافیان‌تان به خاطر حفاظت از شما حقیقتی را پنهان کنند یا دروغ‌هایی به شما بگویند. نیت این دروغ‌ها ممکن است خیر باشد. این هم از دلایل دیگری است که افراد دروغ می‌گویند. البته اینکه چنین نوعی از دروغگویی تا چه اندازه اخلاقی و درست است، موضوع بسیار پیچیده‌ای خواهد بود.

مثلا شاید اطرافیان‌تان بخشی از یک حقیقت را از شما پنهان می‌کنند تا کمتر ناراحت شوید و غصه بخورید. اما آیا آنها مجاز هستند که چنین کاری در حق‌تان انجام بدهند؟ آیا اگر شما هم در موقعیتی مشابه قرار بگیرید، صلاح می‌دانید که تمام حقیقت یا بخشی از آن را از دیگران پنهان کنید تا کمتر ناراحت شود؟

جلوگیری از شرمنده‌شدن

گاهی هم آدم‌ها دروغ می‌گویند تا از قرارگیری در موقعیت‌هایی جلوگیری کنند که آنها را شرمنده می‌کند. مثلا کودکی که رختخوابش را خیس کرده و به دروغ می‌گوید که اینها آب است یا دلایلی سرهم می‌کند تا اتهام را از خود دور نماید. او برای جلوگیری از شرمنده‌شدن دروغ می‌گوید. یعنی باید دقت کرد که همیشه دروغگویی ریشه در رذالت ندارد. در مثالی که نام برده شد، باید فضایی در منزل ایجاد شود تا دروغگویی کودکان به حداقل برسد. کودکی که احساس آرامش می‌کند و پشتیبانی والدین خود را در زمان تجربه‌کردن اشتباهات احساس می‌کند، دروغ نخواهد گفت.

در آخر

همان‌طور که می‌بینید، دروغ‌گفتن ریشه در علل متعدد و مختلفی دارد. مشخص‌کردن مرزهای اخلاق در امور مختلف بسیار کار دشواری است. مگر می‌شود قضاوت درست و عادلانه‌ای نسبت به دروغگویی داشت؟ هیچ‌کس نمی‌تواند دقیقا مشخص کند که دروغ‌گفتن چقدر بد است و تا چه میزان گفتن دروغ‌های مصلحتی جایز است. اما در هر حال، بدیهی است که بعضی از اوقات، برخی دروغ‌ها می‌توانند مشکلات زیادی ایجاد کنند. برای همین است که قاعده کلیِ رعایت صداقت حتی با وجود مزایای احتمالی دروغ‌گفتن در بعضی مواقع باید از سوی همه ما رعایت شود. به نظر شما تا کجا می‌توان دروغ گفت؟‌ دروغگویی را تا چه حد و اندازه‌ای مجاز می‌دانید؟

برگرفته از: https://www.paulekman.como%20name%20a%20few.