حملات هراس یا پانیک اتک (panic attack) به معنای افزایش ناگهانی ترس در وجود آدمی است. زمانی که فردی به حملات هراس دچار می‌شود، قلبش به‌تندی شروع به تپیدن می‌کند یا تنفس برایش سخت و دشوار می‌شود. این احساس هم در فرد شکل می‌گیرد که اتفاقی به‌شدت ناخوشایند در حال روی‌دادن است یا به‌زودی اتفاق خواهد افتاد. مثلا شخصی که به پانیک اتک دچار می‌شود با خود احساس می‌کند که خیلی زود جانش را از دست خواهد داد یا کنترل اوضاع از دستش خارج شده است. اختلال هراس خطرناک و مرگ‌آور نیست اما به‌شدت برای فردی که به آن دچار می‌شود، آزاردهنده است. در ادامه درباره اختلال هراس بیشتر خواهید خواند:
حملات هراس یا پانیک اتک چیست؟
همان‌طور که گفته شد، حملات هراس به شدت‌گرفتن ترسی ناگهانی در وجود آدمی گفته می‌شود که علائم و عواقبی به شرح زیر به دنبال خود می‌آورد:
- تنگی نفس؛
- تب و لرزکردن؛
- سِرشدن و بی‌حسی؛
- ترس شدید از مرگ؛
- سرگیجه و بیهوش‌شدن؛
- دچار احساس خفگی‌شدن؛
- درد و ناراحتی در قفسه سینه؛
- دردگرفتن شکم و احساس تهوع؛
- تعریق زیاد، تپش قلب، لرزش بدن؛
- دچارشدن به ترسِ از دست‌دادنِ کنترل یا به‌جنون رسیدن.
علائمی و عواقبی که گفته شد در افراد دچار اختلال هراس رخ می‌دهد. گاهی تمامی این علائم با هم رخ می‌دهد و گاهی هم فقط یک یا چند مورد.
دلیل ابتلا به حملات هراس چیست؟
همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، فردی که به حملات هراس یا پانیک اتک دچار می‌شود، در انتظار رخ‌دادن اتفاقی بد یا مرگ است. یعنی خود را در شرایطی قرار می‌دهد که استرس غالب بر او باعث می‌شود که فکر کند در خطری جدی قرار دارد و مثلا باید فرار کند. ترس و نگرانی در چنین شرایطی به‌شدت بالا می‌رود.
دلیل مشخص و واحدی برای دچارشدن به پانیک اتک وجود ندارد. اما مجموعه‌ای از عوامل در شکل‌گیری این اختلال نقش دارند:
- برخی از افراد به‌طور ذاتی نسبت به موقعیت‌های استرس‌آور حساستر از دیگران هستند و ترشح هورمون‌های استرس‌زا و هیجان‌آور مانند کورتیزول و آدرنالین در بدن‌شان بیش از سایرین است.
- برخی از افراد نسبت به اضطراب حساستر هستند. این می‌تواند ریشه‌های فیزیولوژیکی یا روانی داشته باشد.
- برخی از افراد به خاطر زندگی در محیطی پراسترس یا داشتن والدینی مضطرب و بدبین عادت به فاجعه‌ساختن از هر واقعه دارند. این افراد هم بیشتر در معرض ابتلا به حملات هراس هستند. چنین اشخاصی معمولا از هر واقعه‌ای فاجعه می‌سازند و بدترین سناریوی ممکن درباره آن را متصور می‌شوند.
- اختلالات روانی دیگر مانند افسردگی، وسواس فکری-عملی یا اختلال اضطراب پس از حادثه هم در بالارفتن احتمال ابتلا به حملات هراس نقش دارند.
- کسانی که در خانواده‌شان سابقه وجود بیماری‌های روانی مرتبط با هراس و اضطراب هست هم بیشتر احتمال ابتلا به حملات هراس را دارند.
روند شکل‌گیری و اوج‌گرفتن حملات هراس چگونه است؟
تشخیص روند و جریانی که طی آن یک اختلال یا حالت روانی پا می‌گیرد و به اوج می‌رسد در درمان آن مفید خواهد بود. در روش روان‌درمانی شناختی هم از مطالعه چنین مسیری برای درمان افراد استفاده می‌شود. روانشناسان با مطالعه پانیک اتک به این نتیجه رسیده‌اند که تفسیر افراد از احساسات‌شان اشتباه است و همین باعث می‌شود که با دیدن علائمی خاص در بدن‌شان، شروع به القای حالات روانی خاصی به خود کنند.
برای مثال، زمانی که تنفس از حالت عادی خارج می‌شود، فرد دچار وحشت می‌گردد و می‌گوید که احتمالا به دردسر بزرگی افتاده و دچار استرس می‌شود. این استرس روی بدن و حس اضطرابش اثر بیشتری می‌گذارد و افکار وحشتناک نسبت به یک موضوع در او شدت می‌گیرند. در چنین روندی، ترس و اضطرب فرد به بیشترین حالت می‌رسد و کنترلش بر روی خود و احساساتش به کمترین میزان ممکن می‌رسد.
درمان‌ها برای اختلال هراس چیست؟
برای درمان حملات پانیک می‌توان از روان‌درمانی و دارودرمانی بهره برد. از روش روان‌درمانی شناختی در قالب جلسات ۱-۲ ساعته در هفته استفاده می‌شود تا فرد بتواند بر ترس‌ها و هراس‌های خود فائق شود. در بعضی موارد هم از دارودرمانی کمک می‌گیرند و داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی سه‌حلقه‌ای یا بازدارنده‌های بازجذب سروتونین استفاده می‌شود.
هر شخص باید برای مقابله با حملات هراس، خود هم دست به کار شود و اقداماتی مانند موارد زیر را در نظر داشته باشد:
- حالات بدن در موقعیت‌هایی که دچار ترس می‌شود و باید در مقابل عوامل تهدید‌آمیز تصمیم بگیرد، به‌خوبی بشناسد.
- افکاری را که منجر به شکل‌گیری هراسی قابل‌توجه می‌شوند در ذهن خود شناسایی کند و با آنها آشنا باشد.
- به‌طور غیرمستقیم خود را در معرض موقعیت‌هایی قرار بدهد که از آنها وحشت دارد تا بتواند خود را در مقابل‌شان آماده و کنترل کند.
- از ترس‌ها و وحشت‌های خود فرار نکند و اقدام به درمان‌شان کند و رویارویی با آنها را در نظر بگیرد.
شناخت موقعیت پاسخ جنگ یا گریز
انسان‌ها و حیوانات درگیر موقعیت جنگ یا گریز می‌شوند. یعنی چه؟ این سیستمی در بدن انسان و حیوان است که موجب می‌شود از خطر خود را حفظ کند. زمانی این احساس به‌وجود می‌آید که خطری در حال تهدید‌کردن شماست، پس شروع به تدابیری برای حفظ خود از آن می‌کنید. واکنش‌ها برای دفاع خود در مقابل خطرات به‌طور سریع و خودکار رخ می‌دهد.
موقعیت پاسخ جنگ یا گریز می‌تواند نسبت به یک خطر واقعی در روان و جسم انسان رخ بدهد یا فقط نتیجه توهمی از وجود ترس و وحشت شکل بگیرد. در مواردی، واکنشی که در نظر می‌گیرید، حتی فکرشده هم نیست و کاملا در ناخودآگاه‌تان ایجاد می‌شود.
اقدامات دیگر برای مواجهه با حملات هراس
تفکر فاجعه‌سازی از هر واقعه‌ای از جمله دلایلی است که می‌تواند شما را تحریک کند تا به حملات هراس دچار شوید. برای اینکه چنین چیزی رخ ندهد، باید دید و نگاه‌تان را نسبت به مسائل تغییر بدهید. روشی که باید با آن مسیر تغییر را شروع کنید، این است که ببینید، تفکراتی که نسبت به یک موضوع دارید تا کجا پیش می‌رود. به‌عبارت دقیق‌تر، فقط در توهم وقوع فاجعه‌ای موهوم نباشید. با خودتان فکر کنید و ببینید که اگر فاجعه‌ای رخ بدهد، ویژگی‌ها و عواقبش چیست.
این کار به شما کمک می‌کند تا ابعاد یک موضوع وحشتناک که فقط توهماتش در ذهنتان ریشه دوانده، کاملا شناخته شود. زمانی که فقط چیزی به شکلی موهوم در ذهنتان وجود دارد، استرسی بیهوده درباره‌اش برایتان وجود خواهد داشت اما اگر دقیقا بدانید که چه اتفاقی در انتظارتان خواهد بود، ترس نسبت به آن کمتر می‌شود و وارد مرحله شناخت و یافتن راه‌کار برای رفعش می‌شوید.
شناخت حالات بدنی خود و مواجهه با ترس‌ها
یکی دیگر از مشکلاتی که باعث می‌شود، افراد دچار حملات هراس شوند، در بخش‌های قبلی هم معرفی شد: تفسیر نادرست از شرایط بدنی خود. مثلا زمانی که نفس‌تنگی به سراغ یک فرد می‌آید، سریع احساس می‌کند که در حال قرارگرفتن در وضعیتی ناخوشایند است. شناخت حالات مختلف بدنی به افراد کمک می‌کند که دچار پانیک اتک نشوند و با دیدن هر نشانه‌ای در بدن‌شان احساس نکنند که قرار است، دچار احساسات و حملات هراس‌آور شوند.
برای درمان این مشکل، مواجهه با مشکلات و قراردادن خود در معرض چیزهایی که از آنها ترس و وحشت دارید هم مفید واقع می‌شود. با این روش، در واقع، همان کاری را می‌کنید که در بخش قبلی برای تعریف دقیق فاجعه‌ها انجام دادید. زمانی که احساس می‌کردید، قرار است فاجعه‌ای رخ بدهد، با تعریف دقیق احتمالات ممکن درباره آن، توهم و ابهام موضوع را کم می‌کردید و متوجه می‌شدید که حتی در بدترین شرایط هم چه رویدادهایی ممکن است رخ بدهند. در این مورد هم با قراردادن خود در موقعیت‌های وحشت‌آور، از موهوم‌بودن آنها برای خود می‌کاهید و متوجه می‌شوید که ابعاد مختلف چیزی که از آن می‌ترسیدید، چه خواهد بود.
ترس‌ها ریشه در نداشتن شناخت دارند. اصولا زمانی که چیزی برایمان گنگ و ناشناخته است از آن می‌ترسیم. پس با قراردادن خود در موقعیت‌هایی که معمولا از آنها فرار می‌کنیم، دیگر سایه اوهام از احساسات‌مان کم می‌شود.
در آخر
باید بدانید که مشکلات روانی رنگارنگی در دنیا وجود دارد و می‌توانند به دلایل مختلف به سراغ هر یک از ما بیایند. تجربه‌ها و تحمیل شرایط مختلف از سوی محیط باعث رخ‌دادن مشکلاتی در روان آدم‌ها می‌شود. اما مشکلی نیست. همه‌چیز راه چاره‌ای دارد.
برای درمان و شناخت بهتر حملات هراس هم می‌توان مطالعه کرد و با کسب آگاهی و البته کمک‌گرفتن از متخصصان روان‌درمانی و روانشناسان برای این مشکل چاره‌ای جُست. شما یا کسانی در میان آشنایان و اطرافیان‌تان تجربه حملات هراس را داشته‌اید؟ اگر این‌طور بوده، حتما از علائم و احساساتی که در شما ظهور می‌کند، برایمان بگویید. اقدامی در جهت رفع اختلال پانیک اتک داشته‌اید؟
برگرفته از: https://www.psychologytools.com/
قوانین ارسال دیدگاه