بازی درمانی یک نوع خاص درمانی روان شناسی محسوب میشود که در درجه اول برای کودکان قابل استفاده است. در واقع کودکانی که توان ابراز احساسات خود را ندارند یا در بیان مشکلات والدین خود ناتوان هستند با کمک این حربه می توانند احساسات و مشکلات خود را ابراز کنند. درمانگران و روانپزشکان آموزش دیده میتوانند از طریق مشاهده کودکان در حین بازی به کشف عواطف آنها پرداخته و به حل آسیبهای آنها کمک کنند. در واقع کودکان از طریق بازی می توانند سازوکارهای مقابله ای جدید و راهکارهای تغییر مسیر رفتارهای نامناسب و خود را بیاموزند.
امروزه بازی درمانی توسط بسیاری از متخصصان مانند روانشناسان و روانپزشکان انجام میشود و متخصصین رفتاری مانند فیزیوتراپیستها و مددکاران اجتماعی هم در جریان آن حضور دارند.
مزایای بازی درمانی
طبق تحقیقات صورت گرفته، در حدود ۷۰ درصد از کودکان مراجعه کننده بعد از انجام بازی درمانی تغییرات مثبتی را تجربه کرده اند. اگرچه ممکن است برخی از کودکان این روند درمانی را با تردید شروع کنند، اما اعتماد به روانپزشک یا روانشناس میتواند رشد آنها را راحتتر کرده و پیوند بهتری داشته باشند.
از جمله مزایای بالقوه بازی درمانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مسئولیت بیشتر برای برخی از رفتارهای خاص
- توسعه استراتژی های مقابله ای و مهارت های خلاقانه برای حل مسئله
- احترام به خود
- همدلی و احترام به دیگران
- کاهش اضطراب
- یادگیری کامل تجربه و ابراز احساسات
- مهارت های اجتماعی قوی تر
- روابط خانوادگی قوی تر
بازی درمانی همچنین می تواند استفاده از زبان را ترغیب کند یا مهارت های حرکتی خوب و ناخالص را بهبود بخشد. اگر فرزند شما به بیماری روانی یا جسمی مبتلا شده، بازی درمانی جایگزین روشهای دارویی یا سایر روش های درمانی ضروری نمی شود و در واقع به عنوان یک راهکار مکمل در کنار سایر روش های درمانی مورد استفاده قرار می گیرد.
چه زمانی از بازی درمانی استفاده میشود؟
اگرچه امکان استفاده از این روش درمانی برای افراد در محدوده های سنی مختلف وجود دارد، اما معمولاً در کودکان بین ۳ تا ۱۲ سال استفاده میشود. همچنین بازی درمانی می تواند در شرایط مختلفی مانند گزینه های زیر مفید باشد:
- روبرو شدن با اقدامات پزشکی، بیماری مزمن یا مراقبت تسکین دهنده
- تاخیر در رشد یا ناتوانی در یادگیری
- رفتارهای مشکل ساز در مدرسه
- رفتار پرخاشگرانه یا عصبانیت
- مسائل خانوادگی مانند طلاق، جدایی یا فوت یک عضو نزدیک خانواده
- حوادث طبیعی یا حوادث آسیب زا
- خشونت خانگی، سوءاستفاده یا بی توجهی
- اضطراب، افسردگی، اندوه
- اختلالات خوردن و توالت رفتن
- اختلال کمبود توجه بیش فعالی (ADHD)
- اختلال طیف اوتیسم (ASD)
بازی درمانی چگونه انجام میشود؟
شکاف ارتباطی نسبتاً کوچکی بین کودکان و بزرگسالان وجود دارد و بسته به سن یا مرحله رشد کودکان می توانند مهارت های زبانی بزرگسالان را از خود نشان دهند. در واقع کودکان ممکن است چیزی را احساس کنند، اما در برابر اغلب موارد امکان ابراز احساسات خود را ندارند یا حتی یک فرد معتمد برای ابراز آن پیدا نمی کنند.
در طرف دیگر ماجرا هم بزرگسالان هستند که نشانه های کلامی و غیرکلامی کودکان را درک نمی کنند و تفسیر نادرست از رفتار آنها دارند. بنابراین کودکان یاد می گیرند که از طریق بازی در فضایی که در آن هستند به درک مسائل مختلف بپردازند و آن را بیان کنند. این جایی است که آنها آزادانه می توانند احساسات درونی و عمیق ترین احساسات خود را ابراز کنند.
زمانی که کودکان بازی میکنند کمتر از طرف خانواده تحت کنترل و حفاظت هستند و این فضای ایدهآلی برای به اشتراک گذاشتن احساسات آنهاست. در حقیقت کودکان در فضای بازی تحت فشار نیستند و مجاز هستند که این کار را با توجه به سن خود و روش ارتباطی خود انجام دهند.
بازی درمانی بسته به درمانگر و نیازهای خاص کودک متفاوت خواهد بود. برخی از این افراد با مشاهده کودکان در حین بازی و برخی دیگر مصاحبه جداگانه با کودک و والدین او را انتخاب می کنند. کنترل کردن رفتار کودک و در نظر گرفتن بازی او دیدگاههای مختلف به روانپزشکان و روانشناسان می دهد که با توجه به آن می توانند مراحل درمان بعدی را طراحی کند.
نمونه هایی از بازی درمانی
بسته به شرایط کودک و وضعیت او، درمانگر کودک را به سمت روشهای خاصی در بازی هدایت میکند و به او اجازه می دهد تا انتخاب های مختلفی داشته باشد. در حقیقت روانشناس یا روانپزشک از روش بازی درمانی برای آشنایی با کودک استفاده میکند و به آنها در کنار آمدن با مشکلات خود کمک می کنند.
به عنوان مثال، شخص درمانگر ممکن است ساخت یک خانه عروسکی و چند عروسک را به کودک پیشنهاد دهد و از آنها بخواهد تا برخی از مشکلات موجود در خانه را برطرف کنند. همچنین ممکن است آنها کودک را ترغیب کنند تا از عروسکهای دست ساز استفاده کرده و چیزهای استرسزا و ترسناک را بسازد.
برخی از درمانگران ممکن است از کودک بخواهند که یک داستان برای آنها بازگو کنند تا ببینند که کودک چه چیزهایی را در این داستان به نمایش می گذارد. همچنین ممکن است از کودکان خواسته شود تا داستان های مختلفی را تعریف کنند که مشکلی مشابه با کودک شما داشته باشد.
پیشنهاد دیگری که برای بازی درمانی وجود دارد کنترل کردن کودکان در حین نقاشی کردن است. در واقع کودکان در حین نقاشی به دنبال تلاش برای به دست آوردن بینش در روند فکری خود هستند. بنابراین چیزی که از نقاشی کودک بر می آید می تواند مهارت های اجتماعی آنها را نشان دهد.
بازی درمانی در بزرگسالان
همانطور که بازی فقط مختص بچه ها نیست، طبیعتاً بازی درمانی برای بزرگسالان و نوجوانان هم کاربرد دارد. این افراد در برخی موارد ممکن است از بیان احساسات درونی خود شرم داشته باشند یا توانایی ابراز آن را نداشته باشند. به همین دلیل میتوان از این روش برای موارد زیر استفاده کرد:
- ناتوانی ذهنی
- زوال عقل
- بیماری مزمن
- استفاده از مواد
- تروما و سوء استفاده جسمی
- مسائل مربوط به مدیریت خشم
- اختلال استرس پس از ضربه (PTSD)
- مسائل حل نشده کودکی
بازی درمانی برای بزرگسالان ممکن است به عنوان مکمل سایر انواع درمان ها و روشهای دارویی استفاده شود. در واقع درمانگران از این شیوه همانند کودکان برای درک نیازهای درمانی بزرگسالان استفاده می کنند.
مهدی پناه طاهر
نوشتههای مرتبط
نحوه توضیح دادن کرونا به کودکان را میدانید؟
کرونا روزگار سخت و تلخی برایمان رقم زده است. بسیاری از آدمها عزادار شدهاند و مشکلات متعددی به زندگیها تحمیل شده است. در این میان، کودکان از همه آسیبپذیرتر و حساستر هستند. باید با نحوه توضیح دادن کرونا به کودکان آشنا باشید و بدانید که چطور به آنها درباره این بحران اطلاعات بدهید. در این […]
علائم پارانوئید
پارانوئید یکی از اختلالات شخصیتی است که باعث تغییر طرز تفکر میشود. یکی از علائم پارانوئید این است افراد عموماً بدون دلیل به هر چیزی شک دارند. در این مقاله سعی داریم که شما را با پارانوئید و نشانههای آن آشنا کنیم. علائم پارانوئید، بیماری که ممکن است هر شخص را از پا درآورد افرادی […]
ذهنآگاهی
امکان دارد که نگرانیها در مورد آینده یا گذشته شما را اذیت کند. در این شرایط شما نیاز دارید که استرس را از خود دور نگه دارید. شما میتوانید برای حل این مشکل به سراغ تمرینات ذهن آگاهی بروید. در این مقاله سعی داریم که اطلاعات جامعی را در مورد این موضوع و تکنیکهای آن […]
اختلال اروتومانیا؛ توهم عشق و خیانت
دوست داشتن و عشق، زیباترین موهبتی است که ممکن است از سوی خداوند به قلب انسان هدیه شود. با این حال ما بارها شنیده و دیدهایم که عشق غلط یا افراطی به یک انسان ممکن است زندگی افرادی را به تباهی کشیده باشد. اختلال اروتومانیا اختلالی است بی حد به یک فرد غیرقابلدسترس که این […]
انتقاد کردن چیست و چرا میتواند عمل شایستهای باشد؟
چرا مردم از هم انتقاد میکنند؟ دلیل انتقاد کردن چیست؟ ما آدمها انتقاد میکنیم و نظرمان را درباره موضوعات مختلف مانند آثار هنری، فعالیتهای سیاسی، کارهای یکدیگر و… بروز میدهیم. انتقاد یعنی هنر قضاوتکردن و بررسی ابعاد مختلف هرچیز. درست است که گاهی بیانصاف میشویم و از دایره عدالت خارج میشویم اما اگر بهدرستی انتقاد […]
دیدگاهها (0)