اعتیاد چیست و چه به سر انسان‌ها می‌آورد؟ اعتیاد مشکلی مزمن و پیچیده در مغز انسان است که تحت‌تاثیر ژنتیک و محیط زندگی افراد شکل می‌گیرد و عواقب و مشکلات زیادی برای‌شان به‌وجود می‌آورد. در واقع، باوجود عواقبی که این مشکل به‌همراه دارد، فردِ دچار به آن از سومصرف مواد یا وابسته‌شدن به چیزهای دیگر دست نمی‌کشد. اعتیاد فقط مرتبط به وابستگی به مواد مخدر و الکل نیست، هرگونه عادت ترک‌ناشدنی دیگری هم در تعریف آن می‌گنجد. مثلا اعتیاد به خوردن یا حتی ورزش‌کردن هم مشکلی جدی است که نیاز به پیگیری دارد.
انواع اعتیاد چیست ؟
به‌نظر می‌رسد که اطلاعات درباره مواد اعتیادآور تکمیل است و همه‌چیز در این‌رابطه مشخص شده اما واقعیت این است که بحث‌های زیادی درباره مواد اعتیادآور وجود دارد و این مقوله بسیار پیچیده است. تحقیقات اخیر نشان داده که بیشتر داروهای سایکواکتیو(Psychoactive ) ظرفیت اعتیادآوری دارند.
با معتادشدن به یک عادت یا ماده، فرد دچار اختلالی می‌شود که طی آن با پیگیری عادتی بیمارگونه، استرس و عواقب ناخوشایندی در زندگی‌اش پدیدار می‌گردد. تحت‌تاثیر مساله اعتیاد، فرد کنترل خود را از دست می‌دهد و در روابط اجتماعی، تحمل و رواداری‌اش هم مشکلاتی بروز می‌کند.
انواع اختلال سومصرف
اختلال سومصرف مواد می‌تواند در دسته‌بندی‌های زیر رخ بدهد:
- مصرف الکل؛
- مصرف کافئین؛
- مصرف مخدر حشیش؛
- مصرف مواد توهم‌زا؛
- مصرف مواد افیونی؛
- مصرف تنباکو؛
- مصرف مسکن‌ها؛
- مصرف داروهای محرک؛
- مصرف داروهای ضداضطراب؛
- و… .
انواع اعتیاد رفتاری
اینکه اعتیاد چیست و چطور روی زندگی اثر می‌گذارد، مقوله‌ای پیچیده است. برای مثال برخی رفتارها هم حالتی اعتیادگونه دارند و زندگی را تغییر می‌دهند. مثلا از جمله اعتیادهای رفتاری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اعتیاد به قمار؛
- اعتیاد به بازی‌های اینترنتی.
البته همچنان بحث‌هایی در این‌باره وجود دارد و برخی معتقدند که رفتارهایی که نام برده شد، دقیقا از مصادیق اعتیاد نیستند. رفتارهایی مانند میل به برقراری رابطه‌جنسی به‌طور زیاد، خریدکردن افراطی یا ورزش بیش از حد هم در دسته اعتیاد رفتاری قرار می‌گیرند اما ظاهرا هنوز بحث‌هایی بر سر این وجود دارد که ابعاد و اندازه اعتیاد رفتاری به چه شکل و به چه صورت است.
نشانه‌های رایج اعتیاد چیست ؟
هرگونه از اعتیاد دارای نشانه‌ها و علائمی مرتبط با خود است. اما نشانه‌هایی مشترک هم در میان انواع اعتیاد وجود دارد:
- ناتوانی در ترک عادت؛
- به‌وجودآمدن تغییراتی در اشتها، اخلاق و خواب؛
- امتناع از پذیرش وضعیت نابه‌سامانی که معتاد گرفتارش شده است؛
- روی‌آوردن به رفتارهای پرخطر؛
- درگیری افراطی با رفتاراعتیادگونه یا ماده مخدر؛
- تجربه‌کردن مشکلات قانونی و مالی؛
- از دست‌دادن میل و اشتیاق به چیزهایی که قبلا برای فرد جذاب بوده‌اند؛
- در اولویت قراردادن مصرف مواد یا انجام کاری که وابستگی ایجاد کرده است؛
- پنهان‌کاری و دروغ‌گویی؛
- اضافه‌کردن دوز مصرفی مواد به‌طور پیوسته؛
- داشتن علائمی مشابه زمان ترک دارو.
اعتیاد و وابستگی با هم تفاوت دارند؟
میان اعتیاد و وابستگی تفاوت‌هایی وجود دارد. زمانی که افراد به ماده‌ای وابسته می‌شوند، دچار حالت تحمل دارویی و علائم ترک مواد مخدر می‌شوند. اما هریک از اینها به چه معناست؟
تحمل دارویی
تحمل دارویی یعنی بدن به حضور دارو عادت کرده و به‌همین خاطر، مدام می‌خواهد دوز مصرفی‌اش را افزایش دهد تا اثراتی مشابه دفعات قبلی مصرف به‌دست بیاورد.
علائم ترک مواد مخدر
این حالت هم زمانی رخ می‌دهد که افراد نشانه‌ها و علائم فیزیکی و روانی مشخصی را بعد از توقف یا کاهش ناگهانی مواد مصرفی‌شان احساس می‌کنند.
وابستگی بدون اعتیاد هم شدنی است؛ یعنی یک فرد می‌تواند به مواد مخدر وابسته شود اما به آن اعتیاد نداشته باشد. البته معمولا وابستگی و اعتیاد به‌طور هم‌زمان با هم رخ می‌دهد. در حالتی که فرد دیگر از وابستگی فراتر می‌رود و دچار اعتیاد می‌شود، هیچ‌یک از عواقب نامناسب اعتیاد برایش معنا ندارد و با شناخت همه مشکلات پیش رو باز هم دست از مصرف برنمی‌دارد.
تشخیص اعتیاد چگونه است؟
زمانی که فردی قبول می‌کند که اعتیاد پیدا کرده در گام بعدی برای رفع مشکل باید به پزشک مراجعه کند. پزشک درباره رفتار و عادات مصرف فرد از او سوالاتی می‌کند تا ببیند که میزان ابعاد درگیری‌اش با اعتیاد چیست و چطور باید برنامه کمک به او را سامان‌دهی کند. ضمن اینکه وضعیت سلامت جسمانی فرد هم بررسی می‌شود.
تشخیص و رفع اعتیاد وابسته به نوع اعتیادی است که فرد دارد. از جمله موادی که می‌توانند موجبات اعتیاد در یک فرد را به‌وجود بیاورند، باید به موارد زیر اشاره کرد:
- الکل؛
- کوکائین؛
- قرص‌های توهم‌زا؛
- مواد مخدر استنشاقی؛
- ماری‌جوانا؛
- متاآمفتامین؛
- اکستازی؛
- مواد افیونی؛
- برخی داروهای تجویزی؛
- تنباکو و نیکوتین؛
- استروئیدها.
ترک برخی داروها با عوارض جانبی جدی و خطرناکی روبه‌روست. به همین دلیل برای کنار گذاشتن اعتیاد به مواد مخدر مختلف، نیاز است که افراد به پزشک مراجعه کنند و تحت‌نظارت کار خود را پیش ببرند. پس درک اینکه اعتیاد چیست و معتاد چه موادی مصرف می‌کند، برای ترک و کنترل وضعیت ضروری است. هیچ‌کس نباید خودجوش و به‌تنهایی اقدام به تعیین برنامه ترک اعتیاد کند. لازم است که این روند تحت‌نظارت کارشناسان و متخصصان صورت بگیرد تا مشکلات مختلف روانی و جسمانی پیش نیاید.
دلایل و عوامل موثر در دچارشدن به اعتیاد چیست؟
عوامل مختلفی در دچارشدن به اعتیاد نقش دارند. عوامل ابتلا به اعتیاد چیست ؟ موارد زیر از جمله دلایل هستند:
- مغز: اعتیاد باعث تغییردادن سیستم پاداش‌دهی مغز می‌شود. مغز افراد معتاد قابلیت تحقیق و مطالعه بیشتری دارد تا مشخص شود که این عضو مهم چطور در زمینه گرایش به اعتیاد عمل می‌کند.
- سابقه خانوادگی: وجود افرادی در خانواده که دچار اعتیادند، احتمال ابتلای اعضای دیگر به این مشکل را هم بالا می‌برد.
- ژنتیک: تحقیقاتی وجود دارند که نشان می‌دهند ابتلا به اعتیاد در گروی مسائل ژنتیکی هم هست.
- محیط: زندگی‌کردن در محیطی که در آن اعتیاد وجود دارد، مشکلات مختلف اجتماعی یا خانوادگی و اقتصادی و… هم می‌توانند در گرایش به اعتیاد نقش داشته باشند.
درمان اعتیاد چگونه است؟
خبر خوب هم درباره وابستگی و معتادشدن وجود دارد؟ بله! این خبر خوش درباره اعتیاد چیست ؟ ماجرا از این قرار است که هر نوع اعتیادی را می‌توان درمان کرد. البته این مسیر کمی طولانی است ولی نهایتا در صورت رعایت نکات لازم به مقصدی مناسب خواهد رسید. از جمله درمان‌های اعتیاد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- روان‌درمانی: رفتاردرمانی شناختی از جمله درمان‌های متعلق به روان‌درمانی است که به الگوهای فکری و رفتاری مرتبط با اعتیاد می‌پردازد. گروه‌درمانی، خانواده‌درمانی و روش‌های دیگری از زیرمجموعه روان‌درمانی هم برای رفع اعتیاد استفاده می‌شود.
- دارودرمانی: داروهایی هم برای کم‌کردن استفاده از مواد وجود دارد. در خلال ترک اعتیاد، گاهی هم نیاز به تجویز داروهایی برای رفع استرس و اضطراب می‌شود.
- بستری‌کردن: گاهی‌اوقات هم فرایند ترک‌اعتیاد نیاز به بستری‌کردن افراد دارد. با بستری‌کردن است که امکان مراقبت‌های کامل و سم‌زدایی از بدن معتاد به‌وجود می‌آید.
- گروه‌درمانی: گروه‌درمانی و روش‌های گروهی درمان آنلاین برای مشاوره اعتیاد هم از جمله راه‌کارهایی است که به افراد کمک می‌کند که بعد از بهبودیافتن از اعتیاد، بهتر به زندگی عادی بازگردند.
سخن آخر درباره اعتیاد چیست ؟
افرادی که دچار اعتیاد می‌شوند، احساس بی‌ارزش‌بودن دارند. گاهی هم می‌خواهند به سمت زندگی سالم بازگردند اما حتی از درخواستِ کمک‌کردن از دیگران هم شرم دارند. اعتیاد مشکل پیچیده‌ای است و اثرات عجیبی روی رفتار و مغز دارد. ولی مهم این است که با تلاش و مطالعه می‌توان مقابلش ایستاد.
برگرفته از: https://www.verywellmind.com
دیدگاه‌ها (0)